Werkgerelateerde aandoeningen van het bewegingsapparaat bij steigerbouwers.

Een goed arbeidsomstandighedenbeleid is een speerpunt van iedere onderneming in de strijd tegen ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid. Soms is de problematiek echter zo complex dat diepgaand onderzoek onontbeerlijk is. Gelukkig kan het bedrijf waar dit promotieonderzoek is uitgevoerd terugzien op een succesvol resultaat waarbij het verzuim met bijna 4% en de WAO-instroom met bijna 90% daalde.

Korte samenvatting promotieonderzoek

Klachten van het bewegingsapparaat zijn een belangrijke oorzaak van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid. Dit geldt zeker voor steigerbouwers die dagelijks 5.000 tot 15.000 kilogram aan pijpen en planken handmatig moeten verplaatsen.

Een ziekteverzuimpercentage van 13 % en een hoge WAO-instroom vormden de directe aanleiding voor een groot Nederlands steigerbouwbedrijf om in 1998, samen met arbodienst Maetis arbo en de Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg, Erasmus MC Rotterdam, een vier jaar durend onderzoek te starten, waaraan 288 steigerbouwers deelnamen.

Uit de resultaten blijkt dat lage rugklachten bij steigerbouwers zich op verschillende wijzen kunnen manifesteren en samenhangen met meerdere werkgerelateerde risicofactoren, zoals gebogen en gedraaid werken en het werken met de handen boven schouderniveau. De beslissing om hiervoor medische hulp te zoeken was vooral afhankelijk van de aard en de ernst van de rugklachten, waarbij de huisarts ruim tweemaal vaker werd bezocht dan de bedrijfsarts.

De fysieke belasting van steigerbouwers is hoog en vormde met name een risicofactor voor het optreden van kortdurend ziekteverzuim (minder dan 14 dagen), terwijl ernstige lage rugklachten een risicofactor vormde voor zowel kortdurend als langdurend ziekteverzuim (meer dan 14 dagen). De aanwezigheid van psychosociale belasting op het werk en individuele factoren zoals leeftijd, nationaliteit of arbeidsverleden speelde als voorspeller van verzuim echter geen rol van betekenis.

In de afgelopen 20 jaar belanden Turkse steigerbouwers 2,5 maal vaker in de WAO dan hun Nederlandse collega’s. Mogelijk verklaringen voor deze verschillen zijn de oudere leeftijd bij aanvang van het werk, de lagere mobiliteit op de arbeidsmarkt en de verminderde beschikbaarheid van sociaal-medische zorg. Een beperkt begrip van culturele aspecten en een gebrekkige communicatie leidt mogelijk tot onvoldoende ondersteuning van arbeidsongeschikte werknemers.

In sommige situaties is het noodzakelijk om werknemers te ondersteunen om werkhervatting na ziekteverzuim vanwege lage rugklachten te bespoedigen. In dit kader is uit onderzoek naar de effectiviteit van interventieprogramma’s gebleken dat rugscholing, ongeacht het type of de samenstelling van het programma, effectief is in de subacute fase (na 60 dagen) van lage rugklachten. Arbeidsongeschiktheid is echter niet altijd te voorkomen. Door het dragen van te veel materiaal op de schouder kan bij steigerbouwers een permanente spierverlamming in de schouder ontstaan. Preventie van deze beroepsziekte moet worden gezocht in het verminderen van het te dragen gewicht op de schouder en het gebruik van schouderbeschermers in de werkkleding.

In de toekomst zal onderzoek zich meer moeten richten op het ontwikkelen van preventie-strategieën die succesvol zijn in het verminderen van ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid en beroepsziekten. Consulo kan u daarbij van dienst zijn.

Adviezen voor steigerbouwers ter voorkoming van (ernstige) rugklachten:

- Besteedt voldoende aandacht aan het te tillen gewicht. Is dit boven de 23 kilogram, dan moet het door twee personen, met een heftruck of ander transportmiddel worden verplaatst.
- Let goed op de bestickering van steigerbouwmateriaal: een oranje sticker geeft aan dat een steigerdeel zwaarder is dan 23 kilogram.
- Vermijdt een gebogen en gedraaide werkhouding zoveel mogelijk: dit kan namelijk tot rugklachten leiden.
- Neem niet te veel gewicht op de schouder en houd je zoveel mogelijk aan de grens van 23 kilogram.
- Neem bij klachten aan het bewegingsapparaat contact op met de bedrijfsarts voordat er ziekteverzuim ontstaat. Maak dus (meer) gebruik van het arbeidsomstandighedenspreekuur.